Search Results
Your search matched 122 entries.
Page 1 of 2
adverser 1 a. s.
Semantic labels: chess, games, law, theol.
Citations:
opponent
games: (s.xiii) […] soun adversarie mater Ov un pount erraunt en mylu de l’eschecker Eschez ANTS 38.609alfin s.
Semantic labels: chess, games
Usage labels: fig.Citations:
elephant (precursor of modern bishop)
games: (s.xiii) Mes les alfins ensemble treyount E altre foyth eschec diunt Eschez ANTS 30.174
games: (s.xiii) E fra le rei aler […] Entre le poun e le neir alfin Eschez ANTS 11.101
games: (s.xiiim) Il me semble del munde cum de l'escheker U sunt reis e aufyns, roks e chevalers Eschez Allegorical 9ambesas s.
Semantic labels: gambling, games
Citations:
(in dice) pair of ones, double ace, worthless hand
games: (1155) Dous e dous getent e puis quernes, Ambesas e le tiers e ternes, A la fiee getent quines, A la fiee getent sines Brut WACE 10574
games: (1171-74) Li dé serunt mult tost sur ambes as turné Qui unt esté sovent sur sines (=double six) ruelé Becket1 5844
games: (c.1230) Mais tost li sunt les dez turné Sur ambes as S Modw 8646angle 2 s.
Semantic labels: anat., chess, games, geometry, marit.
Usage labels: fig.Citations:
corner square
games: (s.xiii) Le neir rei deprimes dit Ke […] Le rei vermail le matera En meimes l’angle ou il esta A l’unzime trait Eschez ANTS 19.335as 1 s.
Semantic labels: gambling, games
Usage labels: fig.Citations:
(of dice) ace, one
games: (1155) Sis, cinq, quatre, trei, dous e as Unt a plusurs toleit lur dras Brut WACE 10577asseer v.trans. v.intrans. v.refl. sbst. inf.
Semantic labels: build., chess, culin., domestic, finan., games, jewel., law, med., mil., orn., pharm., ship., tax, ven., zool.
Usage labels: fig., localCitations:
to set out (chessboard)
games: (s.xivin) demanderent les eschetz […] Sire W. assist un geu Fouke ANTS 43.36
to set up (one or more pieces)
games: (s.xiii) Tels est le covenant de cest jeu que l’en deit asser .vij. chevaliers en meismes la manere que ci sunt assis […] Eschez ANTS 22 (prose)
games: (s.xiii) Primes deyt il soun rey asseer La u il voudra en le eschecker Eschez ANTS 28.77aval 1 adv. prep.
Semantic labels: anat., build., chess, games, geog., surg.
Usage labels: fig., localCitations:
at the other end of
games: (s.xiii) li rei neirs merra le rei vermeil par le bord desqu’en l’angle destre, e de cel angle le merra desk’en l’altre ke est tut aval de l’eschekier a la destre partie Eschez ANTS 14 (prose)barre s.
Semantic labels: games, herald., implement, law
Usage labels: fig., nameCitations:
bars (a game)
games: (s.xiiiex) hii barri- orum, sine singulari numero est genus ludi : (C) barrez TLL ii 145
games: (1332) Nostre Seignur le Roi defend [...] qe nul enfaunt ne autres ne jue [...] a bares ne as autres jues Rot Parl1 ii 64bataille 1 s.
Semantic labels: archit., chess, games, law, mil., ship., theol., toponym
Usage labels: also_fig., fig., nameCitations:
game, match
games: (s.xiii) Li reis neir comence la bataille Eschez ANTS 15.242billard s.
Semantic labels: games, implement
Usage labels: nameCitations:
wooden stick used in ball games (used as a surname)
games: (1379) Laurencius Billard Family Names Billard
games: (1379) Alvaldus Billard Family Names Billardbillette 1 s.
Semantic labels: games, herald., implement, metal
Usage labels: fig.Citations:
skittle
games: (c.s.xii1) pyrgus -gi .i. campus alearum et pyramella -le .i. billet TLL i 45
to play skittles, undertake something lightly
games: (c.1185) De femme prendre a espuser N’est mie a billette juer Ipom BFR 2406blanc a. s.
Semantic labels: anat., archit., astron., beverage, bot., chess, colour, condim., culin., curr., eccl., finan., fruit, games, herald., ich., med., metal, meteo., monastic, oenol., pharm., status, toponym, trees, zool.
Usage labels: name, prov.Citations:
white piece
games: (s.xiiim) Li neyrs pertenent al diable, li blancs pertenent a Deu Eschez Allegorical 11caboche 1 s.
Semantic labels: anat., domestic, games
Usage labels: nameCitations:
hoop or spinning top (as used for games)
games: (s.xiiim) Troco lude, aleas fuge: Juer te dais a tun sabot rabot , Kar tables e dicez te frunt sot CATO ANON ANTS 155
games: (c.1250) hic trocus, tupeth vel caboth TLL i 421chace 1 s.
Semantic labels: chess, games, law, livestock, med., pathol., ven.
Citations:
move, play
games: (s.xiii) ‘La chace du chivaler’ ceo guy ad noun Pur ceo ke nul tret serra si de chivaler noun Eschez ANTS 39.695chacer 1 v.trans. v.intrans. sbst. inf.
Semantic labels: agricultural, chess, games, law, livestock, meteo., ven.
Citations:
chase, pursuit
games: (s.xiii) E ja ceo ke il ne e[n]seygne poynt de le rey mater, Nepurkaunt bon est de apprendre la chacer Eschez ANTS 26.698
to corner (?)
games: (s.xiii) E kaunt un de euz ensy est chacé Ke trere ne put, le guy est ganyé Eschez ANTS 49.1812chance s.
Semantic labels: gambling, games, theol.
Usage labels: nameCitations:
throw (of dice)
games: (s.xiii3/4) Kaunt chescun a geté chaaunce […] Medica 22rbchec s. pl.
Semantic labels: chess, games
Citations:
(game of) chess
games: (s.xiiim) dementiers ke vus estudiez a juer as chiez e as tables Legendary 63.273
games: (s.xiii) cil qui des chez d’eschez? le jeu trova Eschez ANTS 23.104checker s.
Semantic labels: chess, decor., finan., games, law
Usage labels: nameCitations:
chess-board
games: (1397) .j. chequer de cokyle Gloucester Inventory 307
games: (s.xvin) chiekier: a cheker Fem2 107.13chevaler 1 s.
Semantic labels: chess, eccl., games, law, mil., monastic, status
Usage labels: nameCitations:
knight
games: (s.xiii) Li roc […] eschek li dirra E delez le chivalier l’avalera Eschez ANTS 11.94coite 1 s. s. pl.
Semantic labels: games
Usage labels: nameCitations:
game of quoits (aiming flat stones or rings at a target)
games: (1410) jeues appellez coites, dys, […], kayles Rot Parl1 iii 643coiter 1 s.
Semantic labels: games
Usage labels: nameCitations:
one who plays the game of quoits (aiming flat stones or rings at a target) (used as a surname)
games: (1293) John le Coytere MED coiter n.
games: (1327) Joh. le Coiter MED coiter n.compaignon s.
Semantic labels: acad., chess, gambling, games, jousting, merch., occupation, ship., status
Usage labels: pej.Citations:
partner, opponent in a game
games: (1155) Buen espeir ad ki les dez tient; Quant sis compainz les ad si crient Brut WACE 10580
games: (1160-74) D’eschez sout et de(s) tables son compaingnon mater Rom de Rou wace i 74.1767conduit 1 s.
Semantic labels: archit., chess, domestic, games, med., toponym
Citations:
?
games: (s.xiii) ‘Jupartie de cundut’ ceo guy si ad noun Eschez ANTS 42.1004corner 1 s. a.
Semantic labels: chess, games, geog., herald., mil.
Citations:
corner (of chess-board)
games: (s.xiii) ilokes seit (=the red king) estalé issi ke le neir rei seit en la corniere cormiere Eschez ANTS 14 (prose)cornu 2 a. s.
Semantic labels: chess, games
Citations:
pertaining to a bishop
games: (s.xiii) Ore juent ‘le giu des alfins’, Ke n’est pas povre ne frarins. Tut seit iceo qu’il seit cornuz […] Eschez ANTS 17.274
bishop
games: (s.xiii) Al neofime (=move) vint avant li cornuz, Si li mostre ses corns aguz Eschez ANTS 11.111covenant 1 s.
Semantic labels: emotion, games, law
Usage labels: prov.Citations:
rule(s) (of a game)
games: (s.xiii) Tels est le covenant de cest jeu que […] Eschez ANTS 22 (prose)coverir v.trans. v.intrans. v.refl. p.p. as a. p.p. as adv. p.p. as s. sbst. inf.
Semantic labels: archit., armour, build., chess, costume, domestic, games, geog., horses, law, marit., metal, mil., ven., zool.
Usage labels: fig., name, pej.Citations:
(at chess) covered
games: (s.xiiex) Aufin qui est en coverte Par eschec, a descoverte Sovent prent roc u peonet S Geo 1101croce s.
Semantic labels: domestic, eccl., fishing, games, weapons
Citations:
'shepherd’s crook', ball game played with a crooked stick
games: (c.1250) Tunc de ludis. [...] Hoc pedum : croche a pastur TLL i 413curliu s.
Semantic labels: chess, games
Citations:
pawn (?)
games: (s.xiii) Encontre reison eust mespris Que ad curlus reine eust assis Eschez ANTS 24.110dé 1 s. s. pl.
Semantic labels: gambling, games, herald.
Usage labels: also_fig., fig., nameCitations:
die, dice
games: (s.xiim) Androdamma est furmee cume deit quarree Lapid 107
games: (1155) Alquant demandent dez e tables. Tels i ad juent al hasart, Ço est un gieu de male part Brut WACE 10556
games: (c.1250) Hic pirgus vel talus : Hec tessera vel calixus deiz TLL i 413
games: (s.xiiiex) tessera : dé TLL ii 167
games: (a.1399) mounstrauntz une payre des dys sur une table pur juer ovesqe le prince Anon Chr1 102.29
game of dice
games: (s.xiiim) Juer te dais a tun sabot, Kar tables e dicez te frunt sot CATO ANON ANTS 156
games: (1374) [...] pur tant deniers par ly a nous apprestez [...] et perduz a les deesze GAUNT1 ii 302
games: (1388) jeues appellez coytes, dyces, gettre de pere Stats ii 57 vi
loaded dice
games: (s.xiiiex) fausses balaunces e faus detz Mir Just 146
to throw the dice
games: (1150-70) Enginnum la as dez geter Trist thomas2 1654
to play at dice
games: (c.1334) deux hasardours [...] juerent as deez TREVET Cron1 322.24
games: (1375) pur juer a les detz et pur noz autres expenses GAUNT1 ii 315defense 1 s.
Semantic labels: archit., chess, games, law, mil., weapons
Citations:
(method of) defence
games: (s.xiii) le mateysoun vus diray primer, Puys la defens vus voil enseygner Eschez ANTS 40.726descovrir v.trans. v.intrans. v.refl. sbst. inf. p.p. as a.
Semantic labels: build., chess, games, law, mil.
Citations:
uncovered
games: (s.xiiex) Aufin qui est en coverte Par eschec, a descoverte Sovent prent roc u peonet S Geo 1102
games: (s.xiii) L’altre chivaler a discovert eschec mat dira Eschez ANTS 49.1843deus 1 a.num.
Semantic labels: gambling, games, num.
Citations:
(of dice) pair of twos
games: (1155) Dous e dous getent e puis quernes, Ambesas e le tiers e ternes Brut WACE 10573devis 1 a.
Semantic labels: chess, games
Citations:
at point-device, perfectly, to perfection
games: (s.xiii) E en mesme la manere cum cy veyez En point devis li mater porrez, Kar il ne ad poynt en le escheker, Ke en cel ne ly poez mater Eschez ANTS 33.396embracer 1 v.trans. v.absol. v.refl. sbst. inf. p.p. as a.
Semantic labels: armour, chess, games, law, merch., mil., wrestling
Usage labels: euph., fig.Citations:
to mark, cover
games: (s.xiii) le chivalier serra el tret d’un alfin [...] e l’une des fierces enbracera le rei en la garde le chivalier Eschez ANTS 13 (prose)
games: (s.xiii) si traiez la fierce al tret d’un alfin de l’angle, cele que le rei vermail ad enbracé , e l’autre fierce metez puis en la secunde ligne [...] Eschez ANTS 13 (prose)enangler v.trans. v.refl. p.p. as a.
Semantic labels: chess, games
Citations:
to put in a corner, mate (?)
games: (s.xiiim) Adam [...] Esteit cum un grant reis en cest eschecker. Li diebles par III faus tres cest reis enangla E lui dist un echek e issi la mata Eschez Allegorical 16eschec 2 s. s. pl.
Semantic labels: chess, games
Citations:
chess
games: (c.1136-37) Orgar juot a uns eschés, Un giu qu’il aprist as Daneis GAIMAR1 3649
games: (1155) Tels i ad juent al hasart, Ço est un gieu de male part; As eschecs juent li plusur Brut WACE 10559
games: (s.xivin) J. e F. tut souls sistrent en une chambre juauntz a escheks Fouke ANTS 22.33
(chess) game, strategy
games: (s.xiii) E mult si purra l’en amender Ki a tuz les eschés voldra juer. Kar ki ke voldra ententivement Des gius aprendre le doctrinement [...] Eschez ANTS 9.10
(situation of being) in check
games: (s.xiiex) Aufin qui est en coverte Par eschec [...] S Geo 1103
games: (s.xiii) le vermail (=king) trere ne estoet, Si par eschek noun Eschez ANTS 48.1587
to checkmate
games: (s.xiii) Li reis neir tret premirement, Si nun, tost eust sun jugement. De l’un des alfins eschek dirra, Mes li vermeil aler porra En l’angle [...] Eschez ANTS 11.87
games: (s.xiii) Al tierz trait en la garde del chivalier Li (=the red king) dirra li roc eschek plenir Eschez ANTS 11.96
games: (s.xiii) Primes ou le alfyn eschec si dira, Altre eschec ou le chivaler [...] L’altre chivaler a discovert eschec mat dira Eschez ANTS 49.1843
games: (s.xiiim) Li diebles par .iij. faus tres cest reis enangla E lui dist un echek e issi la mata Eschez Allegorical 17
games: (s.xiii) Puys ov l'altre roc altre eschec fra Eschez ANTS 32.232eschecker s.
Semantic labels: chess, culin., decor., domestic, finan., games, law, toponym
Usage labels: nameCitations:
chess-board
games: (1174-75) Ne volsist en l’eschekier devenir un aufin FANT OUP 590
games: (c.1250) scacarium : escheker TLL i 413
games: (s.xivin) demanderent les eschecz, e um lur porta un molt riche eschecker ou meyné de fyn or e argent Fouke ANTS 43.35eskermie s.
Semantic labels: games, sports, weapons
Usage labels: fig.Citations:
fencing-bout, competitive combat between two fencers
games: (1155) Tant ad duré lur escermie Par orguil e par aatie Qu'il unt turné le gieu a ire Brut WACE 4355
games: (1150-70) Pois vont [...] esbanier [...] A palastres, as eschermies, A gieus de plusurs aaties Trist thomas2 434
games: (s.xiii2) cestu : eskyrmye, talevaz (margin: .i. quo ludo cestuum gallice eskymrye) TLL ii 4eskermir v.intrans.
Semantic labels: games, sports
Citations:
to fence
games: (s.xii2/4) E escremissent cil bacheler leger Roland 113
games: (s.xiiex) Quant veng arere a mun ostel, dunc sai ben eskermir de pel Fol Trist ANTS 516
games: (s.xiiiex) N’est il coard cham[pion] qi eskermist devers les peez? Ancren1 190.8eskermisor s.
Semantic labels: games, sports
Citations:
fencer
games: (c.1185) Veez delivre eskermisor! Unc ne nasqui en ceste vie Qui plus seust de l’eskermie Proth ANTS 3202estaler 2 v.trans.
Semantic labels: chess, games
Citations:
to stalemate
games: (s.xiii) li neir reis trait premirement e numeiment sa fierce ke esta en la prise del poun vermail, e la mettra al tierz trait el point delez l’angle u li poun tent a aler puis ke li pouns ert issi estalé [...] Eschez ANTS 14 (prose)
games: (s.xiii) ilokes seit (=the red king) estalé issi ke le neir rei seit en la corniere cormiere Eschez ANTS 14 (prose)
games: (s.xiii) celi ke ceste guy trovad tiel covenaunt fet en ad ke le rey neyr deyt estaler primes le altre e puys mater Eschez ANTS 48.1584ferce 1 s.
Semantic labels: chess, games
Citations:
queened pawn
games: (s.xiii) reines fesouns des pouns Que ensement fierces apelons Eschez ANTS 23.96
games: (s.xiii) Un altre chace vus volie enseygner De la ferce e de un chivaler Eschez ANTS 40.716
games: (c.1290) Plus cher ad dame kouhe de pohoun Ke du cheker feerce hou poun. BIBB ROTH (T) 620
to queen
games: (s.xiii) E puis si fetes fierce le poun ki est delez al bord Eschez ANTS 16 (prose)
games: (s.xiii) Kar si touz lé pouns ferces facez, Ja par force ne le materez Eschez ANTS 44.1222fol 1 a. s.
Semantic labels: chess, female, games, heresy, theol., zool.
Citations:
name given to a particular play in chess
games: (s.xiii) Ceste guy, seygnours, est appellez 'Fol si [sey] fie' e a dreyt nomez Eschez ANTS 46.1427gainer v.trans. v.intrans. sbst. inf. p.pr. as a. p.p. as a.
Semantic labels: agricultural, chess, games, law, mil.
Usage labels: fig.Citations:
to win
games: (s.xiiiin) Boves regarde la terre ou il ad le curs (=race) gainé Boeve 2517
games: (s.xiii) E en cele manere tutdyz treyerez E le guy a force dunkes ganyerez Eschez ANTS 49.1821
games: (s.xiiim) Deu vit ke ly diable out le premer giu gaanné Eschez Allegorical 18
(in chess) to take (a piece)
games: (s.xiii) Ceo guy ad noun 'mal veysyn', Pleyn est de art e de engyn, Kar le roy neyr enpris ad Ke l'altre a force materat U soun roc gaynera E issy le guy perdera Eschez ANTS 47.1478
to win
games: (s.xiii) Le rey blank mys ad en le eschecker Un anel entre luy e soun adverser, E a le rey neyr graunté le ad, Si il par force ganier porrad, E si ad mult bele mestrie De le garder ke ne le perde mie Eschez ANTS 31.192
a move in chess involving the sacrifice of a piece
games: (s.xiii) Ki doune ganye ceste guy ad noun E cum ceo devant ad tiel condicioun, Kar le neyr rey par doner si eschuera Soun meschief e a tierce tret l'altre matera Eschez ANTS 38.593garde 1 s.
Semantic labels: armour, chess, games, law, livestock, mil., occupation, tax
Usage labels: fig.Citations:
in, to the defence of
games: (s.xiii) al quart tret voldra descendre Li roc en la garde de sun poun Eschez ANTS 11.99gent 1 s. sg. and pl.
Semantic labels: chess, eccl., equit., games, law, merch., mil., monastic, occupation, ship., status
Usage labels: coll.Citations:
set of chess pieces
games: (s.xiiim) Li neyrs pertenent al diable, li blancs pertenent a Deu. E puis ke chescun y avra sa gent, Cist de ça e cil de la cumencent a juer Eschez Allegorical 12
games: (s.xiiim) Li reis de la blanche gent de la part Deu Est Jhesu Eschez Allegorical 20get 1 s. s. pl.
Semantic labels: falc., gambling, games, length, marit., mil., ship., unit, weapons
Usage labels: fig.Citations:
throw (of dice)
games: (1155) Crollez la main, hochez les dez! Jo l'envi avant vostre get! Brut WACE 10585
games: (a.1399) les queux (=jewels) le dit prince gayna a troys jettes come fust ordiné Anon Chr1 102.34[geteresse] a.
Semantic labels: games
Citations:
pitch-pebble
games: (c.1360-79) Maisq’al hasard pourra juer, Ou a merelle ou eschequer, Ou a la pierre jetteresse GOWER Mirour 5781geteur 1 s.
Semantic labels: eccl., games, implement, liturgical, metal, occupation
Citations:
putter, one who puts or throws a heavy stone or other weight
games: (c.1170) Or s’en vet al estal u einz furent esteaunt Li autre jeteur qui jeterent devant, E la pierre li fud aportee a itant Horn 2615greesche s.
Semantic labels: gambling, games
Citations:
a sort of dicing game
games: (c.1305) A la greesche vont juer BOZ Char 467halfboule s.
Semantic labels: games
Citations:
half-bowl (game played with a hemisphere of wood and fifteen small pins)
games: (1477-78) Et qe null persone a la dit feste de Pasqe usee ou jeue as lez ditz jewez appellez cloissh, kaillez, halfboule, handyn handoute et quekeborde ou ascune d’eux, sur payn d’emprisonement de deux ans Stats ii 463handyn s.
Semantic labels: games
Citations:
hand in and hand out, game played with a ball
games: (1477-78) jeuez appellez closshe, keylez, halfbowle, handyn et handoute ou qwekeborde Stats ii 463haper v.trans. v.intrans. v. absol. sbst. inf.
Semantic labels: chess, games, law
Citations:
to take, capture
games: (s.xiii) Mes si le rey neyr si put haper Ke entre luy e soun adverser En mesme la ligne un soul poynt seyt, [...] Eschez ANTS 31.207
games: (s.xiii) Kar si rey vermail sy haper put Ke soun poun ferce fut, Bien porreyt dunkes eschaper Ke soun adverser ne ly deyt mater Eschez ANTS 43.1148hasard s.
Semantic labels: gambling, games
Citations:
game of chance, dicing game
games: (1155) Tels i ad juent al hasart, Ço est un gieu de male part Brut WACE 10557
games: (s.xiiiin) Ki ad femme de bone part, Ceo est cheance cum de hasart Pet Plet ANTS 1534
games: (s.xiiiex) ludarius: gallice hasard TLL ii 164
games: (c.1360-79) N'ad cure [...] qui les champs doit labourer, Maisq'al hasard pourra juer GOWER Mirour 5779
dice, (throw of) six
games: (s.xiiiin) senione [...] gallice asart Vernac Glosses 12
games: (s.xiii/xiv) senio: gallice hasard TLL ii 147.30hasarderie s.
Semantic labels: gambling, games
Citations:
gambling
games: (s.xiii2) Fues puteynes et hasardrie Et la taverne de vynetrie Courtoisie 403.117
games: (1430) A chés ou tables si juetez Sauns hasarderie [le fetez] Courtoisie 437.219
dice, (throw of) six
games: (s.xiv/xv) senione : hazardiye TLL ii 154.30hasardur s.
Semantic labels: gambling, games
Citations:
gambler, dice-player
games: (s.xii3/4) hic aliator, A. hassardore DMLBS sub aleator (60b)
games: (s.xiiiin) Beau duz sire, vus avez tort, Car vus ne savez a chef de tur Si il ert sages u hasardur, E quant il ne vus verra, Dunc frad iceo ke lui plerra Pet Plet ANTS 1148
games: (1419) si ascun de eux resceit ascuns haserdours ou autres ryotours aprés heure defendu par l’ordinance de la citee Lib Alb 337
dice, (throw of) six
games: (s.xiiiex) senio, -onis : hasardur TLL ii 168home s. pr.indef.
Semantic labels: chess, eccl., equit., games, horses, human, law, mil., monastic, occupation, ship.
Usage labels: euph.Citations:
man, piece in board-game
games: (s.xiii) Kar soventefethz il avendra Ke deuz ferces e un roc le un avera Kaunt le altre nul home ne eyt Fors soun rey Eschez ANTS 33.359
games: (s.xiii) Kar si vus eyez un roc e un chivaler E un altre hom ke put garder Le poynt ke DL est només, Vostre purpos dunkes averés Eschez ANTS 36.517ju 1 s.
Semantic labels: chess, drama, emotion, gambling, games, hist., ven.
Usage labels: euph., fig.Citations:
game (of chance)
games: (s.xiii3/3) Aussint acordé feust et establi qe nul en les hostz ne jueroit a les dees ne a nul autre jeu pur riens gaigner Rich I 19.16
(children’s) game
games: (1332) Nostre seignur le roi defend [...] qe nul enfaunt ne autres ne jue [...] a bares ne as autres jues Rot Parl1 ii 64
games: (1410) jeues appellez coites, dys, gettre de peer, kayles, et autres tieux jeues importunes Rot Parl1 iii 643
game
games: (s.xii3/4) Ly roys (=Alexander, who was playing chess with a Greek duke) est corucé, si ad lessé le jeu Rom Chev ANTS 2543
games: (c.1170) s'asiet a l'eschekier. Quatre geus ad jowé Horn 2728
games: (s.xiii) hom q'est bien endoctrinés Meut put par sey le guy juer Ke par enseygnement moustrer Eschez ANTS 29.135
strategy, method of playing a game
games: (s.xiii) mult est grief verrayment D'aprendre les gius par enseignement, Ki ne fust assis a l'eschekier U l'om peust les traiz jugier Eschez ANTS 9.36
games: (s.xiii) En ceste giu n'ad poynt de matesoun Eschez ANTS 26.27
different types of chess strategies
games: (s.xiii) Ore juent 'le giu des alfins' Eschez ANTS 17.272
games: (s.xiii) Del 'jeu as chevalers' en dirons Solonc ceo qu'apris en avons Eschez ANTS 22.33
games: (s.xiii) Le 'jeu as dames' cest apelom Por ceo qu'il n'i a si dames non Eschez ANTS 23.85
to set out a game (of chess)
games: (s.xivin) um lur porta un molt riche eschecker [...] Sire W. assist un geu; mes il le perdy meyntenant Fouke ANTS 43.36juer 1 v.trans. v.intrans. v.refl. sbst. inf. p.pr. as a. p.pr. as s.
Semantic labels: chess, drama, emotion, gambling, games, mil., music, sports, ven.
Usage labels: euph., fig.Citations:
to play (a game)
games: (c.1170) Quatre geus ad jowé , [chescun] encuntre quoer Horn 2728
games: (s.xiii) Ore juent 'le giu des alfins' Eschez ANTS 17.272
to play a match, game (of fencing, etc.)
games: (1155) Si avint ensemble a juer Un mien nevu qui ert od mei E un altre nevu le rei. Tant unt escermi e joé Que mis niés l'altre ad surmunté. Li niés le rei se coruça E a ferir le maneça Brut WACE 4494 and 4497
player (in a game of chess)
games: (s.xiii) xvi. fierces avera le un juaunt , L'altre soun rey soulement avera Eschez ANTS 28.72
games: (s.xiii) Tiel est de ceste guy le covenaunt Ke .xvi. pouns avera le un juant E mater deyt le vermayl rey Eschez ANTS 28.106
to play (the dice), gamble
games: (s.xiii3/3) si esquier, servant, mariner ou autre de meindre degree soient trovez jeuantz hors de la presence lour seignurs, soient despoillez et par trois jours batuz tout nuz parmy l'ost, si ils ne se voillent rendre a la volenté de seignurs coillours du dit avoir Rich I 19.25
games: (c.1360-79) Le dee du quell tu jueras Ore est en sisz, ore est en as GOWER Mirour 22102
games: (a.1399) monstrauntz une payre des dys sur une table pur juer ovesqe le prince Anon Chr1 102.30
to play a game (of chess)
games: (c.1170) 'Bele,' çoe dit Gudmod, 'bien crei ke fust mester; Mes la u fui nurri ne sunt pas costumer Que la u sunt asis pur jower per a per, Ke nul autre n'enseint, kar serreit reprovier' Horn 2737
games: (s.xiii1/3) Puis unt les eschés demandé, Devant la pucele en unt jué Gui War 3250
to play at (a game)
games: (c.1305) A la greesche vont juer BOZ Char 467
games: (c.1360-79) N'ad cure [...] qui les champs doit labourer, Maisq'al hasard pourra juer , Ou a merelle ou eschequer, Ou a la pierre jetteresse GOWER Mirour 5779
to play chess
games: (c.1170) E joereient as eschés, orreient harpement, Kar çoe sunt les choses dunt il ont plus talent Horn 2692
games: (s.xiii) A un jor par atie s'asistrent As eschés giuer e grantment mistrent Eschez ANTS 10.60
playing card
games: (1463) cisours, rasours, shethes, cardes a juer , espinges, patins, agules pur saccs vulgarement nommez pakneldes, ascune manere ware depeinte Stats ii 397juer 2 s.
Semantic labels: drama, games, music, occupation
Citations:
player (in a game)
games: (c.1170) El apele un vallet, eschés fet aporter; Od le bon joeur s’asiet a l’eschekier Horn 2727
games: (s.xiii) le guy ne puet estre matez A force pur nul, ceo sachez, Ja ne soyt il si bon guour, Si encountre ert bon defendour Eschez ANTS 16.1270
games: (s.xiii) E ceo par deuz eschekkes est Ke les pounnes vermailes dire pussent De queles les juoures garde ne funt Eschez ANTS 46.1459jugement s.
Semantic labels: chess, games, law, theol.
Citations:
to be check-mated
games: (s.xiii) Li reis neir tret premirement, Si nun, tost eust sun jugement Eschez ANTS 11.86juger v.trans. v.intrans. v. refl. sbst. inf.
Semantic labels: Bibl., chess, games, law, theol.
Citations:
to checkmate
games: (s.xiii) Il deit les treiz comencier E al quint trait l'altre (=king) jugier Eschez ANTS 16.257juparti s.
Semantic labels: chess, games, law
Citations:
jeopardy, problem
games: (s.xiii) Solom iceo ke apris en ai, Les gius partiz numeement Eschez ANTS 9.5
games: (s.xiii) ky voudra ententivement Des gius partiez aprendre le doctrinement, Les sutiles trayz e les mateysounnes [...] Eschez ANTS 26.8lancer v.trans. v.intrans. v. refl. sbst. inf.
Semantic labels: bot., games, mil., ship., weapons
Usage labels: fig.Citations:
putting the stone
games: (c.1185) Protheselaus al lancer Est alé sa force asaier Proth ANTS 3145masle a. s.
Semantic labels: chess, games, gramm., human, lapid., law, zool.
Citations:
(of piece) male
games: (s.xiii) si li poun males estoyt, Jamés femeles ne devendroyt Eschez ANTS 28.97mat 2 a. s.
Semantic labels: chess, games
Citations:
checkmate
games: (s.xiii) Kar al vintime trait mat serra Li reis vermail ke bien verra Eschez ANTS 14.200
(fact of being) checkmate
games: (s.xiii) si ne troverez gueres de gent [...] Ke se sacent del mat defendre Eschez ANTS 15.228
games: (s.xiii) Le neyr rey, si il ne ust pensé de bon defensioun, Unkes ne ust eschapé de mat la confusioun, Mes cy ad il pensé ke le mat eschapera E a le tret neofime l'altre matera Eschez ANTS 39.683
strategy for playing checkmate
games: (s.xiii) entre mil a peyne un serra Ke ov le chivaler le mater savera. E pur ceo ke il ne serreyt en ubliaunce, Le mat escrit ay pur remembraunce Eschez ANTS 35.454matement s.
Semantic labels: chess, games
Citations:
strategy for playing checkmate
games: (s.xv) prestigium, .i. joculamen magice calliditatis velut nigromancie et conjunctio ludendi in scacario gallice : matement TLL i 157mater 2 v.trans. v.intrans. v. refl. sbst. inf.
Semantic labels: chess, games
Citations:
to checkmate
games: (s.xiii) Le rei vermail le matera En meimes l'angle ou il esta A l'unzime trait Eschez ANTS 19.334
games: (s.xiii) Assez sount apurtenaunt Iceste guy e l'altre devant, Kar ambedeuz en un maner Matount par force lour adverser Eschez ANTS 44.1199
to play checkmate
games: (s.xiii) Ces treys juparties suaunt Matunt en la manere cum ceo devant Eschez ANTS 33.370
to be checkmated
games: (s.xiii) Icist gius [...] fet son compaynon Mater sei, voille il u nun Eschez ANTS 13.170
games: (s.xiii) Icist giu tut ensement Se fet mater a escient Eschez ANTS 14.194
(fact of playing) checkmate
games: (s.xiii) Pur ceo del mater la mestrie est greniour Eschez ANTS 43.1073matesun s.
Semantic labels: chess, games
Citations:
(fact of playing) checkmate
games: (s.xiii) Par coveytise, noun par force, ert le mateysoun Eschez ANTS 38.620
strategy for playing checkmate
games: (s.xiii) Les sutiles trayz e les mateysounnes, Les defenses, cum les aprenderomes Eschez ANTS 26.9
games: (s.xiii) 'Le haut enprise' ceo guy ad noun Pur ceo ke estraunge est la mateisoun, Kar le neyr rey enpris ad ke le altre matera En temps kaunt nul roc ne avera Eschez ANTS 42.981mener 1 v.trans. v.intrans. v.refl. sbst. inf.
Semantic labels: chess, games, law, mil.
Citations:
to pursue
games: (s.xiii) li rei neirs merra le rei vermeil par le bord desqu'en l'angle destre, e de cel angle le merra desk'en l'altre ke est tut aval de l'eschekier a la destre partie Eschez ANTS 14 (prose)merche 1 s.
Semantic labels: armour, decor., games, livestock, merch., mil., theol.
Citations:
target, winning-post
games: (s.xiiex) le tresor tut avrad Ki al merc plus tost vendra Rom Phil 1490
games: (1271-72) les archers [...] soleient jadis mettre un fusselet [...] e puis se retreit retreient bien .vi. cenz pés de loins del merc por saver moun si le porroient ferir de seetes vegetius2 59.5merel s.
Semantic labels: games
Citations:
merel, counter, token (in a board game called merels or morris)
games: (s.xii3/3) Ja erent li merel mestreit (=things will go badly) S Gile1 1598
games: (1300) Si veist on entre eus voler Pieres, sajettes, e quareaus. Mes tant chier changent lour meraus Cil de dedenz a ceus Dehors Eight Rolls 116.664
games: (c.1360-79) Maisq'al hasard pourra juer, Ou a merelle ou eschequer, Ou a la pierre jetteresse GOWER Mirour 5780meschief s.
Semantic labels: chess, games, law
Citations:
trouble, difficulty (of facing a possible check-mate)
games: (s.xiii) 'Ki doune ganye' ceste guy ad noun E cum ceo devant ad tiel condicioun, Kar le neyr rey par doner si eschuera Soun meschief e a tierce tret l'altre matera Eschez ANTS 38.596
games: (s.xiii) 'Meschef fet home penser' ceo guy ad noun, E n'est mervelie, il ad enchesoun. Le neyr rey, si il ne ust pensé de bon defensioun, Unkes ne ust eschapé de mat la confusioun, Mes cy ad il pensé ke le mat eschapera E a le tret neofime l'altre matera Eschez ANTS 39.679mesnee s. s. pl.
Semantic labels: Bibl., chess, domestic, games, law, mil., ship., status, theol.
Usage labels: pej.Citations:
set of chessmen
games: (s.xiii) ceste roy ad meynz mené E si ad enpris de mater A un tret meyns soun adverser Eschez ANTS 44.1201
games: (1397) Escheqirs ové tres peirs meinés de cristall, et tables de ivoir, ové la meiné d'ivoire et d'eban Rot Parl1 iii 363[mestraire] v.trans. v.intrans.
Semantic labels: games
Usage labels: also_fig.Citations:
to move (a piece) the wrong way
games: (s.xii3/3) Ja erent li merel (=merel, counter in game called merels) mestreit (=things will go badly) S Gile1 1598mine 4 s.
Semantic labels: gambling, games
Citations:
sort of dice game
games: (1155) As eschecs juent li plusur U a la mine u al grainnur Brut WACE 10560mover v.trans. v.intrans. v. refl. p.pr. as a. p.pr. as s. p.p. as a. sbst. inf.
Semantic labels: agricultural, chess, emotion, games, geog., law, meteo., mil., ship., ven.
Citations:
to move, change position
games: (s.xiii) le vermeil rei pur nul estuver [...] ne se deit muver Eschez ANTS 15.239
games: (s.xiii) e si le alfin dunc se meut si irra dedenz le bord vers la fierce Eschez ANTS 18 (prose)
charger, one making a move
games: (s.xiii) s'il delez l'angle veit, Li roc sempre li muvera[n]z plait, Ensun le bord eschek li dirra E delez le chivalier l'avalera Eschez ANTS 11.92muer 1 v.trans. v.intrans. v.refl. p.pr. as a. p.p. as a. sbst. inf.
Semantic labels: chess, emotion, falc., games, law, mil., orn., zool.
Usage labels: fig.Citations:
to move (on the board)
games: (s.xiii) Puys aprés le roc primer En GL fetez muer . La secunde roc en CM puys treyez, Puys le premer roc en GM metez [...] Eschez ANTS 32.236
games: (s.xiii) sachez k[e] la fierce ne deit ester remuee si a la fin nun del giu. Si ele einz se meot , le giu ne peot estre maté si il ad bon defendur Eschez ANTS 18 (prose)
to move away from
games: (s.xiii) Aprés irra el point dunt li alfins mut Eschez ANTS 18 (prose)
games: (s.xiii) Cink homes prent, si repeyrera En le lu dount il mua Eschez ANTS 30.158munter v.trans. v.intrans. v. refl. sbst. inf. p.pr. as a. p.pr. as adv. p.pr. as s. p.p. as a. p.p. as s.
Semantic labels: archit., chess, emotion, equit., falc., games, law, marit., music, ship., theol.
Usage labels: fig.Citations:
move up (the board)
games: (s.xiii) al quint treit l'encunt[r]era Li neir poun e munter le fra Eschez ANTS 11.104neir a. s.
Semantic labels: anat., bot., chess, colour, games, herald., meteo., textile, trees
Citations:
black opponent
games: (s.xiii) Soulement un chivaler le neyr avera Eschez ANTS 36.529nessement s.
Semantic labels: anat., astron., female, games, geog., time
Usage labels: euph.Citations:
east, place where the sun rises
games: (s.xii1) Des cuntredes assembla els, des le naissement del soleil e del dechedement, d'aquilon e de la mer Oxf Ps ANTS 108.106.3
games: (s.xii1) Li forz Deus [...] apelat la terre des le nessement del soleil desque al dechiement de lui Camb Ps 86.XLIX.1parfurnir v.trans. v.refl. p.pr. as a. p.p. as a.
Semantic labels: chess, drama, games, law, theol.
Citations:
to adhere to the rules of the game
games: (s.xiii) Le roy neyr treyera primer, Si deyt le guy a force ganyer Al quar[t] tret u devaunt, E ensy parfournera le covenaunt Eschez ANTS 47.1539parjuer v.intrans.
Semantic labels: games
Citations:
to finish playing (a game), play to the end
games: (1300) 'Sire', dit il, 'Jeo vendrai Ja quant parjué averai' Rom Wil2 51.9partie s. s. pl. adv.
Semantic labels: anat., games, geog., law, time
Usage labels: euph., temporalCitations:
game, match
games: (s.xiii) Seignors, un poi m’entendez, Ki les gius de eschés amez, E jeo une partie vus dirrai […] Eschez ANTS 9.3pelote s.
Semantic labels: anat., bot., games, herald., jewel., med., mil., orn., pharm., weapons, zool.
Usage labels: fig.Citations:
ball
games: (1190-1210) Unchor puis tu od ta pelote Od les enfanz mult mielz juer Ke ore en cest estur juster Waldef BB 20092
games: (s.xiii1/4) Ainz m'en turnai tost e ignelemant, Solunc la rive ma pelotte culant Ch Guill 3516
games: (s.xivin) A bon coelleur vient sovent la pelote BOZ Cont 423.40
ball-game
games: (1410) lessent tout outrément les jeues as pelotes si bien a mayn come a pee Rot Parl1 iii 643.65peluser v.trans.
Semantic labels: games
Citations:
to toss, bowl (a ball)
games: (s.xivin) Mais platerel fait a plater E la pelote a peluser for to þossen bibb MS (C) 14v[peon] s.
Semantic labels: chess, games
Citations:
pawn
games: (s.xiii) al quart tret voldra descendre Li roc en la garde de sun poun E fra le rei aler [...] Entre le poun e le neir alfin Eschez ANTS 11.99 and 101
games: (s.xiii) Kar reynes faimes de pounes E dunkes fierces les appellomes Eschez ANTS 28.93
games: (s.xiiim) Ses roks sunt li apostle [...] Li aufins sunt ly confessurs, nus pouns a pez Eschez Allegorical 25
games: (c.1290) Plus cher ad dame kouhe de pohoun Ke du cheker feerce hou poun BIBB ROTH (T) 620
pawn mate, checkmate by pawn
games: (c.1290) meuz aime kou de poun Ki en l'escheker math de poun BIBB ROTH (G) 822peonet s.
Semantic labels: chess, equit., games, livestock, occupation
Citations:
pawn
games: (s.xiiex) Aufin qui est en coverte Par eschec [...] Sovent prent roc u peonet u roc u pet Par la traison del treit S Geo 1104perdre v.trans. v.intrans. v.refl. p.pr. as a. p.pr. as s. p.p. as a. p.p. as s. sbst. inf.
Semantic labels: chess, games, law, med., pathol., theol.
Citations:
to lose (a piece, game)
games: (s.xiii) Li neir reis primes traire deit, Mes s'il un de ses homs perdeit Eschez ANTS 12.130
games: (s.xiii) U soun roc gaynera E issy le guy perdera Eschez ANTS 47.1479
sacrifice, name of a chess move
games: (s.xiii) 'Ky perde sey sauve' ceo guy ad noun Eschez ANTS 35.461pere 2 s.
Semantic labels: archit., Bibl., bot., build., fruit, games, lapid., med., orn., pathol., theol., unit, weight, zool.
Citations:
stone throwing
games: (1388) jeues appellez coytes, dyces, gettre de pere, keyles et autres tielx jeues importunes Stats ii 57
games: (1410) [...] et les autres jeues appellez coites, dys, gettre de peer, kayles, et autres tieux jeues importunes Rot Parl1 iii 643.65pet 2 s.
Semantic labels: chess, games
Citations:
pawn
games: (s.xiiex) Sovent prent u roc u peonet pet S Geo 1104 (MS)
games: (1240) E la fole esbaie estut Cum en eschekere en pet abut a but Mir N-D 52.87place s.
Semantic labels: agricultural, chess, games, geog., law, occupation
Usage labels: temporalCitations:
square on a chess board
games: (s.xiii) Kar .iiij. reys tout enviroun Segé sount de tote pars Ke mover ne pount en nule plas Eschez ANTS 30.150plate s.
Semantic labels: anat., archit., armour, curr., domestic, finan., games, herald., metal, mil.
Citations:
disc, hoop
games: (s.xivin) Platez la plate þe koiting stone , beauz douz friere, Engleis l’apelent 'plate piere' bibb MS (C) 14vplater 2 v.trans. v.intrans. v.refl.
Semantic labels: games
Citations:
to roll, revolve?
games: (s.xivin) [...] Mais platerel a trendel fait a plater trendlen bibb MS (C) 14vpleyere s.
Semantic labels: games, music, occupation
Usage labels: nameCitations:
player (of games, music tec.) (used as a surname)
games: (1275) Thomas le Pleyere MED pleiere n.
games: (1296) John le Pleyer Family Names Playerpoesté s.
Semantic labels: chess, games, law, mil., theol.
Usage labels: fig.Citations:
to be one’s turn
games: (s.xiii) quanque il sanz garde troverra, S'il puet prendre, si les prendra. Et tut solonc sa volenté De traire ait il poesté, Mes qu'il traie naturelment Solonc qu'a chascons des jeus apent Eschez ANTS 24.132
games: (s.xiii) Ly rey neyr ke est enprisouné De primes trere ad poesté Eschez ANTS 46.1435point 1 s. conj.loc. adv.
Semantic labels: anat., archit., bot., chess, costume, equit., games, geometry, herald., implement, livestock, med., mil., pathol., surg., theol., time, weapons
Usage labels: temporalCitations:
square (on a chessboard)
games: (s.xiii) Set chivaleres vus i mettrés Dedeyns lé neof poyns de l'echecker Eschez ANTS 27.55
games: (s.xiii) Mes si le rey neyr si put haper Ke entre luy e soun adverser En mesme la ligne un soul poynt seyt [...] Eschez ANTS 31.209
games: (s.xiii2) pirgos: poins TLL i 230prendre 1 v.trans. v.intrans. v.refl. v. impers. sbst. inf. p.pr. as a. p.p. as s.
Semantic labels: arithm., beverage, bot., chess, culin., curr., emotion, finan., fishing, games, law, med., merch., mil., occupation, pathol., pharm., ship., tax, ven.
Usage labels: fig.Citations:
to take, capture
games: (s.xiiex) Aufin qui est en coverte Par eschec, a descoverte Sovent prent roc u peonet Par la traison del treit S Geo 1104
games: (s.xiii) Al tierz trait en la garde del chivalier Li dirra li roc eschek plenir, Si ke li estuvera le chivalier prendre Eschez ANTS 11.97
games: (s.xiii) Altre eschec ov le chivaler que soun poun prendra Eschez ANTS 49.1841prise 1 s.
Semantic labels: chess, eccl., fishing, games, law, med., merch., mil., monastic, occupation, pathol., tax, ven.
Citations:
in a position where a piece is in danger of being captured by
games: (s.xiii) Li neir reis trait premirement e numeiment sa fierce ke esta en la prise del poun vermail, e la mettra al tierz trait el point delez l'angle u li poun tent a aler Eschez ANTS 14
games: (s.xiii) Kant ceo iert fet, si mettra le roc en la prise del poun vermail Eschez ANTS 14